Аким Константинович Татаринов 1950 сыл олунньу 25 күнүгэр Таатта улууһугар Чычымахха күн сирин көрбүтэ. 1957- 1961 сылларга Э.К. Пекарскай аатынан Игидэй аҕыс кылаастаах оскуолатыгар, 1961-1967 сс. Чычымах аҕыс кылаастаах оскуолатыгар үөрэммитэ. 1968-1970 сс. Сэбиэскэй Армия кэккэтигэр сулууспалаабыта. Армия кэнниттэн Харбалаахха, 1975 с. Муома Хонуутугар ПМК-1100 болуотунньугунан үлэлээбитэ.
1975-1979 сс. Иркутскай уобаласка Тулун куорат педучилищетын, 1979-1984 сс. Н.А. Некрасов аатынан Костроматааҕы пед.институту үөрэнэн бүтэрбитэ. Дьокуускай к. 1№, Покровскай куорат 3 № оскуолаларыгар үлэлээбитэ. 1987 с. олоҕун аргыһын Козлова Тамара Гаврильевнаны көрсөн ыал буолбуттара. 1988 с. уоллара Костя күн сирин көрбүтэ.
1991 сылтан 2005 сылга диэри С.Р. Кулачиков-Эллэй аатынан Чычымах орто оскуолатыгар уруһуй, черчение, история учууталынан, ол иһигэр 1992-1994 сс. директорынан үлэлээбитэ.
Оҕолор сөбүлүүр, батыһа сылдьар учууталлара. Оскуолаҕа үлэлиир сылларыгар кыраайы үөрэтиинэн утумнаахтык дьарыктаммыта. Оҕолору төрөөбүт дойдуларын таптыырга, сирин-уотун, ааспыт кэмнэргэ олорон ааспыт дьонун-сэргэтин олохторун, историятын билэргэ, кэриэстииргэ үөрэппитэ-такайбыта. Элбэх экспедициялары, походтары тэрийэн оҕолору сырытыннарара.
Спортивнай хаамыыны пропагандалааһынынан дьарыктаммыта. 2007 с. муус устар ыйга Өксөкүлээх Өлөксөй төрөөбүтэ 130 сылыгар аналлаах марафонскай сүүрүү уонна спортивнай хаамыы күрэхтэһиитин тэрийбитэ, бэйэтэ эмиэ кыттыбыта. 3 көһү 3 чаас 7 мүнүүтэнэн хааман кэлэн бэйэтин саастыылаахтарыгар бастаабыта. Эмиэ 2007 с. бэс ыйыгар Ытык Күөл-Дьокуускай хайысханан 260 биэрэстэни сатыы айаннаабыта. Уу туризмыгар, хайыһарга разрядтаах.
Билигин куоракка да олордор, төрөөбүт нэһилиэгин кытта сибээһин, ситимин быспат. Нэһилиэк историятын үөрэтэрбитигэр баар суох сүбэ-ама, күүс-көмө, тирэх буолар киһибит. Нэһилиэккэ баар ытык-бэлиэ миэстэлэри дьон-сэргэ, кэлэр көлүөнэлэр биллиннэр, кэриэстии сырыттыннар диэн анал мемориальнай дуоскалары туруортаабыта.
Ону таһынан, Дьокуускайтан Охотскай Перевозка диэри былыргы почта, телеграф отделениелара, станциялар турбут сирдэригэр мемориальнай бэлиэлэри, Сэттэ Дабааҥҥа, Ааллаах Үүн почтата турбут сиригэр, Ааллаах Үүҥҥэ “Дьугдьуурзолото” трест резиденциятыгар мемориальнай өйдөбүнньүк бэлиэлэри туруортаабыта. Аким Константинович элбэх кинигэ ааптара. Ол курдук, 1998 с. «Чычымах», 2010 с. «Ааллаах Үүн таһаҕасчыттара», “Трудовой подвиг колхозников-грузоперевозчиковна Аллаах Юнь в годы Великой Отечественной войны 1941-1945 гг”, “Тыа кэһиитэ”, «Сырдык олох иһин» кинигэлэри бэчээттэппитэ. Национальнай архыыпка дьаныһан хасыһан үлэлээн элбэх докумуону булан улуус, нэһилиэк историятын үөрэтиигэ сүҥкэн кылаатын киллэрдэ.
«2008 сыллаахха куоракка кэлээт Национальнай архыыпка уонна партийнай архыыпка сылдьыбытынан барбытым. Оччолорго субуота, өрөбүл күннэргэ үлэлиирэ. Кэлин харабылынан үлэлиирбэр икки сынньалаҥ күннэрбэр архыыпка сылдьарым. Бэйэм курдук саастаах дьон үгүстэрэ. Кинилэри кытта билсибитим. Үгүстэрэ төрүччүлэрин оҥороллоро. Мин хара маҥнайгыттан дойдум остуоруйатын көрдөөһүнүнэн дьарыктаммытым. Ол үлэттэн улахан астыныыны ыларым. Ол көрдүүр үлэнэн дьарыктанарым нэһилиэк, улуус остуоурйатын үөрэтиигэ туһата элбэх буоллаҕа дии. Билигин былыр баар буола сылдьыбыт айан суолларын үйэтитиигэ куорат оскуолатын оҕолорун кытыннаран үлэлээн эрэрбиттэн үөрүүнү ылабын»- диэн ахтар кыраайы үөрэтээччи.
Аким Константинович Нуучча географическай обществотын чилиэнэ, Амма нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
Источник: chichimaxlib.ru
